Alkohol jest uznawany przez wiele osób za substancję pomocną w odstresowaniu się po ciężkim dniu lub dającą więcej swobody podczas spotkań towarzyskich. Tak naprawdę wpływ alkoholu na psychikę wcale nie jest pozytywny. Bardzo często to właśnie etanol przyczynia się do powstawania stanów lękowych i obsesyjnych myśli, które nie dają spokoju.
Po spożywaniu alkoholu w dużych ilościach przez dłuższy okres czasu, można zaobserwować wzmożoną tendencję do pojawiania się objawów lękowych, takich jak:
- Przyśpieszony rytm serca,
- Pocenie się,
- Drżenie ciała,
- Płytkie oddychanie,
- Nudności lub ból brzucha,
- Zawroty głowy,
- Uczucie odrealnienia,
- Uczucie duszności,
- Uczucie niepokoju,
- Napady paniki,
- Obsesyjne myśli.
Lęki po alkoholu – skąd się biorą?
W celu zrozumienia, dlaczego lęki występują po alkoholu, należy zapoznać się z faktem, jak owa substancja wpływa na działanie mózgu. Alkohol początkowo powoduje uczucie relaksu, odprężenia i euforii. Z czasem te efekty ustępują, a na ich miejscu pojawia się lęk i niepokój.
- Zaburzenia równowagi neurochemicznej mózgu. alkohol oddziałuje na poziom serotoniny, dopaminy i GABA. Zaburzenie poziomu wymienionych substancji wpływa na pojawienie się uczucia lęku.
- Kac. Ból głowy, drżenie, nudności czy osłabienie, plus dodatkowo zła kondycja psychiczna, mogą znacznie nasilać stany lękowe.
- Odwodnienie organizmu. Przez moczopędne właściwości alkoholu, organizm szybko się odwadnia, przez co mogą pojawić się silne bóle głowy, osłabienie i poczucie lęku.
- Spadek cukru. Alkohol spożywany w nadmiarze może powodować obniżenie cukru we krwi, a to jest przyczyną występowania objawów lękowych.
- Zmiany elektrolitowe. Utrata płynów przez spożywany alkohol prowadzi do zaburzeń elektrolitowych, co wpływa na funkcjonowanie mózgu i nasila uczucie lęku.
- Zaburzenia snu. Alkohol zaburza fazę REM, a wtedy sen nie przynosi efektywnych rezultatów i nie niweluje uczucia zmęczenia. Niewyspanie się może nasilać lęki.
- Hormony. Alkohol stymuluje wydzielanie hormonów, takich jak kortyzol, czyli tzw. „hormon stresu”.
- Nasilenie problemów związanych z psychiką. Alkohol potęguje objawy już istniejących zaburzeń depresyjnych, nerwicowych lub tych na tle lękowym i wielu innych zaburzeń psychicznych. Problemy z lękiem nasilają się po alkoholu, dlatego osoby cierpiące na stany lękowe nie powinny go spożywać.
Lęk jako psychologiczny skutek spożywania alkoholu
Osoby nadużywające alkoholu mogą paść ofiarom wzmożonego lęku związanego ze wstydem, poczuciem winy lub obawą o swoje zdrowie, ale również społeczne i zawodowe konsekwencje swojego zachowania pod wpływem. Wymienia się następujące psychologiczne zjawiska, wynikające ze spożywania alkoholu:
- Utrata kontroli. Alkohol, przez swoje oddziaływanie na mózg, wpływa na zdolność logicznego myślenia i podejmowania racjonalnych decyzji. Osoba pod wpływem nie ocenia sytuacji w prawidłowy sposób, przez co rodzą się konflikty lub nagle znajduje się w sytuacji, przez którą odczuwa lęk.
- Poczucie winy i wstydu, czyli tzw. kac moralny. Często jest tak, że osoba, która była pod silnym wpływem alkoholu nie pamięta wydarzeń z poprzedniego dnia/nocy. Może odczuwać wstyd lub wyrzuty sumienia za swoje zachowanie, o którym poinformowali ją inni uczestnicy libacji alkoholowej, lub sama ma przebłyski swoich czynów, o których popełnienie zaczyna odczuwać do siebie pretensje.
- Lęk przez konsekwencjami. Alkoholicy nierzadko stają twarzą twarz z problemami związanymi z konsekwencjami swojego picia – należą do nich np. zdrowotne, zawodowe i społeczne konsekwencje. Pojawia się zatem lęk przed utratą pracy, poważnymi problemami ze zdrowiem czy zakończeniem ważnej relacji.
- Samokrytyka. Osoby spożywające alkohol w nadmiernych ilościach bardzo często obawiają się opinii społecznej – może to powodować, że same zaczynają patrzeć na siebie gorzej, ich samoocena drastycznie spada, a lęk zaczyna być wzmożony. Często pojawia się autokrytyka i obwinianie się za brak kontroli.
- Izolacja. Lęki mogą przybierać formę fobii społecznej, a wtedy osoba chora zaczyna unikać kontaktu z innymi ludźmi, wycofując się ze sfery społecznej. Boi się krytyki lub wstydzi się tego, że pije. Izolacja często nasila uczucie lęku, przez co człowiek wpada w błędne koło.
Jaki związek ze stanami lękowymi ma spożywanie alkoholu?
Objawy odstawienia po zaprzestaniu picia często dotyczą osób uzależnionych. Do takich objawów możemy zaliczyć silny lęk, który maleje na skutek spożycia alkoholu i rośnie, kiedy jego poziom we krwi spada. Znów mamy do czynienia z błędnym kołem. Jeśli wpadniemy w taki cug, niezwłocznie powinniśmy zaczerpnąć pomocy specjalisty.
Niektórzy ludzie to właśnie alkoholem próbują zagłuszyć uczucie lęku, lecz nadaremnie – kiedy jego ilość we krwi spada, lęk może powrócić ze zdwojoną siłą. Alkoholizm to choroba emocji, a więc często osoby chore nie są w stanie poradzić sobie z rzeczywistością i szukają ukojenia w jedynym sposobie, jaki poznali – w pełnym kieliszku.
Niepokój po alkoholu
Niepokój jest uczuciem, które potrafi prowadzić do wielu niekomfortowych odczuć, takich jak dyskomfort czy napięcia. Lęk tak naprawdę jest dość ciężki do identyfikacji. Bardzo często trudno jest podać przyczynę jego występowania i pojawia się jakby znikąd. Niepokój po alkoholu może wynikać z zaburzonej równowagi chemicznej mózgu, nasilenia zaburzeń lękowych, zespołu odstawienia czy z uzależnienia i jego skutków.
Jak objawia się wewnętrzny niepokój po alkoholu?
Wewnętrzny niepokój po alkoholu może objawiać się:
- Występowaniem obaw, bezpodstawnym zmartwieniem
- Gonitwą myśli, uczuciem chaosu w głowie
- Trudnością z koncentracją i skupieniem
- Dusznościami
- Szybszym biciem serca
- Drżeniem ciała
- Potliwością
- Napięciem mięśni
- Gęsią skórką
- Poczuciem osamotnienia
- Bezpodstawnym lękiem
- Przeczuciem, że coś złego się wydarzy
- Nasilonym poczuciem winy i wstydu
Atak paniki po alkoholu są nieoczekiwanym i intensywnym uczuciem niepokoju lub strachu. Alkohol powoduje zaburzenie równowagi chemicznej mózgu, a to może prowadzić do ataków paniki.
Symptomy ataku paniki spowodowanego przez alkohol:
- Intensywny lęk lub strach
- Przyśpieszony oddech, uczucie duszności
- Przyśpieszony rytm serca
- Drżenie ciała
- Poty
- Uczucie ściskania w klatce piersiowej
- Zawroty głowy
- Uczucie odrealnienia
- Mdłości
- Strach przed utratą kontroli
- Lęk o najbliższą przyszłość
Lęki po alkoholu – jak sobie z nimi poradzić?
- Unikaj dalszego spożywania alkoholu. Im więcej substancji trującej, tym większa szansa na rozwój niekorzystnych symptomów.
- Nie sięgaj po alkohol, kiedy chcesz uleczyć objawy kaca. Lepiej leczyć zatrucie alkoholowe domowymi sposobami, takimi jak zdrowe posiłki, nawadnianie organizmu i wystarczająca ilość snu.
- Porozmawiaj z bliską osobą lub terapeutą. Wsparcie może dodać siły do walki z uzależnieniem.
- Skup się na oddychaniu
- Zadbaj o siebie – o swój komfort psychiczny, o ciało. Spędź czas z bliskimi.
- Poszukaj wsparcia, np. w grupach jak Anonimowi Alkoholicy. Kiedy porozmawiasz z ludźmi o podobnych problemach, poczujesz, że nie jesteś w nich sam.
- Udaj się na terapię, która pomoże Ci zwalczyć problem z uzależnieniem od alkoholu.