Jednoczesne występowanie zaburzeń psychicznych i choroby alkoholowej określa się mianem „podwójnej diagnozy”. Często wynika to z podejmowania nieudolnych prób ratowania się przed występującymi objawami nieprzyjemnych zaburzeń na tle psychicznym. Znane są także przypadki, kiedy to używka wywoływała aktywność zaburzeń psychicznych. Tym samym dostrzega się ścisły związek między uzależnieniem, a istnieniem depresji alkoholowej.
Czym jest depresja alkoholowa?
Depresja alkoholowa to jedno z zaburzeń na tle psychicznym, obserwowane jako objaw uzależnienia od substancji psychoaktywnych, na co wskazują typowe dla depresji przejawy. Łącznie z nimi pojawiają się cechy charakterystyczne alkoholizmu.
Objawy depresji alkoholowej
Depresją alkoholową można rozpoznać po następujących objawach:
- Wyraźnej utracie hobby i zainteresowań,
- Braku odczuwania przyjemności z wszelkiej aktywności, nawet tej, która wcześniej stanowiła źródło przyjemności,
- Braku reakcji emocjonalnych będących efektem zetknięcia się z wydarzeniami,
- Zachowaniach opierające się na ogólną rezygnację, obojętność i zniechęcenie,
- Odczuwaniu spadku nastroju,
- Zaburzeniach snu i jego jakości,
- Zaburzeniach apetytu,
- Spadku libido,
- Zmianie masy ciała.
Obserwując zmiany depresyjne można dostrzec tak zwaną triadę Beck’a, która charakteryzuje się:
- Ogólnym negatywnym nastawieniem do otaczającej rzeczywistości – człowiek w takim przypadku odbiera świat przez pryzmat negatywnych doświadczeń, czy czym pojawia się tutaj selektywność uwagi, warunkującej skupianie jej na przykrych wydarzeniach,
- Negatywnym ocenianiem samego siebie – człowiek dokonuje interpretacji rzeczywistości przez negatywną ocenę własnej osoby. Typowe są tutaj myśli typu: nie nadaję się do niczego, nie ma sensu się starać bo i tak nic się nie zmieni, wszystko czego się podejmuję jest nieudane z powodu mojej beznadziejności.
- Negatywnym spojrzeniem na przyszłość – człowiek jest przekonany, że nic dobrego do w życiu już nie spotka.
Objawy uzależnienia od alkoholu
Prowadząc rozważania nad uzależnieniem od alkoholu, jak i depresji alkoholowej i ich wzajemnego wpływu na siebie nie sposób pominąć typowe dla choroby alkoholowej objawy uzależnienia. Na tym polu wyszczególnia się:
- Zatracenie kontroli nad częstotliwością, ilością i porą dnia spożywania napojów alkoholowych,
- Odczuwanie silnej potrzeby spożycia używki – inaczej mówiąc: obecność głodu alkoholowego,
- Występowanie fizycznych objawów pojawiających się w ramach nagłego przerwania picia, czyli obserwowanie alkoholowego zespołu abstynencyjnego,
- Zaniechanie zajmowania się wcześniejszymi swoimi zainteresowaniami i czynnościami, które przynosiły przyjemność,
- Podniesienie tolerancji alkoholowej – człowiek, który regularnie i nadmiernie spożywa alkohol po pewnym czasie zauważa, że dawki, które jeszcze do niedawna przynosiły mu efekt odurzenia, z czasem przestają wykazywać takie działanie. Organizm zaczyna upominać się o psychoaktywne działanie alkoholu, przez co dana osoba zaczyna sięgać po coraz większe jego ilości, aby w dalszym ciągu móc się odurzyć. Tym samym wcześniejsza niewielka dawka etanolu wywołująca oczekiwany efekt po pewnym czasie przeradza się w dawki znacznie przekraczające zdrowy rozsądek,
- Brak możliwości przerwania picia mimo znajomości jego działania, konsekwencji, a także ogółu szkód, które pojawiają się w ramach destrukcyjnego działania etanolu.
Można przyjąć, że depresja alkoholowa stanowi połączenie uzależnienia alkoholowego z typową depresją. Objawy obu tych zaburzeń obserwowane są jednocześnie, a ich nasilenie może być zarówno różne, jak i równe. Przyjmuje się, że o depresji alkoholowej można mówić w sytuacji, kiedy jej objawy utrzymują się dłużej niż dwa tygodnie, przy czym w wielu przypadkach jej leczenie może trwać zarówno kilka tygodni, miesięcy, jak i nawet lat.
Przyczyny depresji alkoholowej
Osoby, które odczuwają stany depresyjne sięgają po alkohol, ponieważ wydaje im się, że w ten sposób będą w stanie poradzić sobie z jej objawami. Osoba, która cierpi z powodu objawów depresji, alkohol niejednokrotnie utożsamiany jest jako pewny i działający sposób radzenia sobie z obniżonym nastrojem, a także formą zapomnienia o wszelkich problemach. W ten sposób Alkoholik odczuwa pozorne poprawienie nastroju, a jego stałe poczucie beznadziei na chwilę zanika – oczywiście w sposób pozorny. Tym samym sięganie po używki staje się sposobem na rozładowanie napięć emocjonalnych, szczególnie tych nacechowanych negatywnie, obciążających psychikę – smutek, żal, krzywdę, bezradność, poczucie winy itp.
Osoby ze zdiagnozowaną depresją niejednokrotnie ukrywają swój nałóg pijąc w samotności. W ich mniemaniu alkohol szybko przynosi ukojenie, a także uczucie ulgi, pomaga się zrelaksować. Dzięki niemu łatwiej zapomnieć o stresie, trudzie codzienności i wszelkich troskach. Dzięki niemu możliwe jest odsunięcie problemów na boczny tor. Alkoholik cieszy się, ponieważ chwilowo o nich zapomina, jednak jest to pozorne. To, że chwilowo nie zajmuje się problemami nie sprawia, że one znikną. Prędzej, czy później wrócą, niejednokrotnie ze zdwojoną siłą. Niestety tego typu wybierane strategie powodują, że osoba uzależniona rezygnuje z innych, wartościowych sposobów rozwiązywania trudności, a doprowadza do dalszego rozwoju choroby alkoholowej.
Kolejnym powodem rozwoju depresji alkoholowej jest odstawienie alkoholu. W tym przypadku pojawia się ona w ramach wspomnianego już zespołu abstynencyjnego. Warto dodać, że ten typ depresji zanika samoistnie.
Depresja jest także efektem dostrzeżenia, nazwania i zdania sobie sprawy z sytuacji, w jakiej dana osoba się znajduje. Osoby uzależnione od alkoholu w większości charakteryzują się dużą wrażliwością i niskim poczuciem własnej wartości. Nie wierzą w siebie, a także nie mają poczucia sprawstwa w kwestiach związanych z własnym życiem. W ten sposób pogarszają swój stan, uważają, że nic ich dobrego w życiu już nie czeka, nie widzą możliwości rozwiązania tej sytuacji, a nawet jeśli już podejmują próby zmiany swojej sytuacji zwykle są one nieudane, co dodatkowo nasila ich frustrację.
Depresja alkoholowa może wystąpić również w czasie abstynencji, zwykle w chwilach kiedy niepijący alkoholik twierdzi, że udało mu się już całkowicie uporać z problemem alkoholowym. W takich chwilach niejednokrotnie następuje nawrót choroby, często związany z odczuwaniem głodu alkoholowego.
Leczenie – gdzie szukać pomocy?
Zarówno depresja, jak i choroba alkoholowa to dwa czynniki realnie zagrażające utracie zdrowia, a nawet życia. Konieczna jest tutaj ingerencja specjalistów, którzy w fachowy sposób podejdą do rozwiązania problemów zarówno z samą używką, jak i ze stanami depresyjnymi. Warto tutaj zadbać o opiekę psychoterapeuty, jak i psychiatry. Łączenie działań psychoterapeutycznych z farmakoterapią może przynieść spodziewane efekty. Tym samym należy oddziaływać zarówno na jeden problem zdrowotny, jak i na drugi.